Yazı Dükkanı Dergisi Yazı Dükkanı resmi sitesidir.
EĞİK ÇİZGİ ( / )
- Yan yana yazılması gereken durumlarda mısraların arasına konur:
Korkma! Sönmez bu şafaklarda yüzen al sancak / Sönmeden yurdumun üstünde tüten en son ocak / O benim milletimin yıldızıdır parlayacak / O benimdir o benim milletimindir ancak.
(Mehmet Akif Ersoy)
2. Adres yazarken apartman numarası ile daire numarası arasına ve semt ile şehir arasına konur:
Altay Sokağı, Nu.: 21/6 Kurtuluş / ANKARA
- Tarihlerin yazılışında gün, ay ve yılı gösteren sayıları birbirinden ayırmak için konur:
18/11/1969, 15/IX/1994.
- Dil bilgisinde eklerin farklı biçimlerini göstermek için kullanılır:
-a/-e, -an /-en, -lık /-lik, -madan /-meden.
- Genel Ağ adreslerinde kullanılır:
http://tdk.gov.tr
- Matematikte bölme işareti olarak kullanılır:
30/10=3
TERS EĞİK ÇİZGİ ( \ )
Bilgisayar yazılımlarında art arda gelen dizinleri birbirinden ayırt etmek için kullanılır: C:\Dos>MD \Oyun
TIRNAK İŞARETİ ( “ ” )
- Başka bir kimseden veya yazıdan olduğu gibi aktarılan sözler tırnak içine alınır:
Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesinin ön cephesinde Atatürk’ün “Hayatta en hakiki mürşit ilimdir.” vecizesi yer almaktadır.
Ulu önderin “Ne mutlu Türk’üm diyene!” sözü her Türk’ü duygulandırır.
| UYARI: Tırnak içindeki alıntının sonunda bulunan işaret (nokta, soru işareti, ünlem işareti vb.) tırnak içinde kalır: “Akıl yaşta değil baştadır.” atasözü yüzyılların tecrübesinden süzülüp gelen bir gerçeği ifade etmiyor mu? |
“İzmir üzerine dünyada bir şehir daha yoktur!” diyorlar.
(Yahya Kemal Beyatlı)
| UYARI: Uzun alıntılarda her paragraf ayrı ayrı tırnak içine alınır. |
- Özel olarak belirtilmek istenen sözler tırnak içine alınır: Yeni bir “barış taarruzu” başladı.
- Tümce içerisinde kitapların ve yazıların adları ve başlıkları tırnak içine alınır:
Yahya Kemal’in bazı şiirleri “Kendi Gök Kubbemiz” adı altında çıktı.
(Ahmet Hamdi Tanpınar)
UYARI: Tümce içerisinde özel olarak belirtilmek istenen sözler, kitapların ve yazıların adları ve başlıkları tırnak içine alınmaksızın koyu yazılarak veya eğik yazıyla (italik) dizilerek de gösterilebilir:
Höyük sözü Anadolu’da tepe olarak geçer.
Cahit Sıtkı’nın Şairin Ölümü şiirini Yahya Kemal çok sevmişti.
(Ahmet Hamdi Tanpınar)
| UYARI: Tırnak içine alınan sözlerden sonra kesme işareti kullanılmaz: Yahya Kemal’in “Aziz İstanbul”unu okudunuz mu? |
- Bilimsel çalışmalarda künye verilirken makale adları tırnak içinde verilir.
TEK TIRNAK İŞARETİ ( ‘ ’ )
Tırnak içinde verilen ve yeniden tırnağa alınması gereken bir sözü belirtmek için kullanılır:
Edebiyat öğretmeni “Şiirler içinde ‘Han Duvarları’ gibisi var mı?” dedi.
DENDEN İŞARETİ (“)
Bir yazıdaki maddelerin sıralanmasında veya bir çizelgede alt alta gelen aynı sözlerin, söz gruplarının ve sayıların tekrar yazılmasını önlemek için kullanılır:
- Etken fiil
- Edilgen “
- Dönüşlü “
ç. İşteş ”
YAY AYRAÇ ( ( ) )
- Tümcenin yapısıyla doğrudan doğruya ilgili olmayan açıklamalar için kullanılır:
Anadolu kentlerini, köylerini (Köy sözünü de çekinerek yazıyorum.) gezsek bile görmek için değil, kendimizi göstermek için geziyoruz.
(Nurullah Ataç)
| UYARI: Yay ayraç içinde bulunan özel isimler ve yargı bildiren anlatımlar büyük harfle başlar ve sonuna uygun noktalama işareti getirilir. |
- Tiyatro eserlerinde ve senaryolarda konuşanın hareketlerini, durumunu açıklamak ve göstermek için kullanılır:
İhtiyar – (Yavaş yavaş Kaymakama yaklaşır.) Ne oluyor beyefendi? Allah rızası için bana da anlatın…
(Reşat Nuri Güntekin)
- Alıntıların aktarıldığı eseri veya yazarı göstermek için kullanılır:
Eşin var, aşiyanın var, baharın var ki beklerdin
Kıyametler koparmak neydi ey bülbül, nedir derdin?
(Mehmet Akif Ersoy)
- Alıntılarda, başta, ortada ve sonda alınmayan kelime ve bölümlerin yerine konulan üç nokta, yay ayraç içine alınabilir.
- Bir söze alay, kinaye veya küçümseme anlamı kazandırmak için kullanılan ünlem işareti yay ayraç içine alınır:
Adam, akıllı (!) olduğunu söylüyor.
- Bir bilginin şüpheyle karşılandığını veya kesin olmadığını göstermek için kullanılan soru işareti yay ayraç içine alınır:
1496 (?) yılında doğan Fuzuli…
- Bir yazının maddelerini gösteren sayı ve harflerden sonra kapama ayracı konur:
- I) 1) A) a)
- II) 2) B) b)
KÖŞELİ AYRAÇ ( [ ] )
- Ayraç içinde ayraç kullanılması gereken durumlarda yay ayraçtan önce köşeli ayraç kullanılır:
Halikarnas Balıkçısı [Cevat Şakir Kabaağaçlı (1886-1973)] en güzel eserlerini Bodrum’da yazmıştır.
- Bibliyografik künyelere ilişkin bazı ayrıntıları göstermek için kullanılır: Reşat Nuri [Güntekin], Çalıkuşu, Dersaadet, 1922.
Server Bedi [Peyami Safa]
KESME İŞARETİ ( ‘ )
- Aşağıda sıralanan özel adlara getirilen iyelik, durum ve bildirme ekleri (-i, -e, -de, -den; -in, -le, -ce) kesme işaretiyle ayrılır, bunların dışındaki ekler ayrılmaz:
Kişi adları, soyadları ve takma adlar: Atatürk’üm, Fatih Sultan Mehmet’e, Muhibbi’nin, Gül Baba’ya, Sultan Ana’nın, Yurdakul’dan, Kâzım Karabekir’i, Yunus Emre’yi, Ziya Gökalp’tan, Refik Halit Karay’mış, Ahmet Cevat Emre’dir, Namık Kemal’se, Şinasi’yle, Ahmet’ce…
| UYARI : (Yalnız okunuşta) Sonunda p, ç, t, k ünsüzlerinden biri bulunan Ahmet, Çelik, Çiçek, Halit, Mehmet, Mesut, Murat, Özbek, Recep, Yiğit, Gaziantep, Kerkük, Sinop, Tokat, Zonguldak gibi özel adlara ünlüyle başlayan ek getirildiğinde kesme işaretine rağmen Ahmedi, Çeliği, Çiçeği, Halidi, Mehmedi, Mesudu, Muradı, Özbeği, Recebi, Yiğidi, Gaziantebi, Kerküğü, Sinobu, Tokadı, Zonguldağı biçiminde son ses yumuşatılarak söylenir. |
- Kişi adlarından sonra gelen saygı sözlerine getirilen ekleri ayırmak için konur: Nihat Bey’e, Ayşe Hanım’dan, Mahmut Efendi’ye, Enver Paşa’ya vb.
| UYARI: Unvanlardan sonra gelen ekler kesmeyle ayrılmaz: Cumhurbaşkanınca, Başbakanca, Türk Dil Kurumu Başkanına göre vb. |
- Kısaltmalara getirilen ekleri ayırmak için konur: TBMM’nin, TDK’nin, BM’de, ABD’de, TV’ye.
| UYARI: Sonunda nokta bulunan kısaltmalarla üs işaretli kısaltmalar kesmeyle ayrılmaz. Bu tür kısaltmalarda ek noktadan ve üs işaretinden sonra, kelimenin ve üs işaretinin okunuşuna uygun olarak yazılır: vb.leri, Alm.dan, İng.yi; cm³e (santimetre küpe), m²ye (metre kareye), 6⁴ten (altı üssü dörtten). |
- Sayılara getirilen ekleri ayırmak için konur: 1985’te, 8’inci madde, 2’nci kat; 7,65’lik.
1919 senesi Mayısının 19’uncu günü Samsun’a çıktım.
(Mustafa Kemal Atatürk)
- Şiirde seslerin ölçü dolayısıyla düştüğünü göstermek için kesme işareti kullanılır:
Bir ok attım karlı dağın ardına
Düştü m’ola sevdiğimin yurduna
İl yanmazken ben yanarım derdine
Engel aramızı açtı n’eyleyim
(Karacaoğlan)
- Bir ek veya harften sonra gelen ekleri ayırmak için konur: a’dan z’ye kadar, b’nin m’ye dönüşmesi, Türkçede -lık’la yapılmış sözler.
| UYARI: Akım, çağ ve dönem adlarından sonra gelen ekler kesmeyle ayrılmaz: Eski Çağın, Yükselme Döneminin, Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatına. |
Hazırlayan: Halil Naci Ergölen
Kaynak: Türk Dil Kurumu Yazım Kılavuzu
- Dilek – Halil Naci Ergölen - 26 Kasım 2021
- Ayrı Yazılan Sözcükler Halil Naci Ergölen - 13 Nisan 2021
- Büyük Harflerin Kullanıldığı Yerler – Halil Naci Ergölen - 11 Nisan 2021
Dil toplumu birbirine bağlayan, duygu ve düşünceleri kişiden kişiye aktaran bir iletişim aracı olduğuna göre, bireyler arasında sağlıklı ilişkinin açarıdır. Bunun İçin o dilin iyi öğrenilmesi-kullanılması esastır. Yazı dilinin iyi anlaşılması, duygu ve düşüncelerin olabildiğince iyi anlatılması, yanlış anlaşılmaların önlenmesi için yazım kurullarının bilinmesi gerekir. Dikkat etmeme karşın “de-da” takılarında ve özel ad ayraçlarında hata yapıyorum. Benim en çok karşılaştığım ve virüs gibi yayılan yanlışlık ise (..) iki nokta kullanma alışkanlığıdır. Üstelik bu yanlışları yaparken bilgisayar programları yanılışın altını kırmızı ya da mavi ince bir çizgi ile gösteriyor. Halil Naci Bey, iyi düşünülmüş bir boşluğu dolduran yazınız için sağ olun!
Teşekkürler. Zaman zaman bakmak için noktalama işaretleri ile ilgili paylaşımlarınızı kaydediyorum. Kaleminize sağlık.